Μια ιδιαίτερη κατηγορία κινητικών διαταραχών είναι ο τρόμος ή τρέμουλο. Εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο βιώνουν τρόμο: ακούσιο τρέμουλο ή τίναγμα των μυών στα χέρια, τα πόδια ή άλλα μέρη του σώματός τους. Ο ιδιοπαθής τρόμος (ΙΤ) είναι ο πιο κοινός με εκτιμώμενο επιπολασμό παγκοσμίως 1% συνολικά και περίπου 5% σε ενήλικες ηλικίας άνω των 60 ετών. Η συχνότητα εμφάνισης του ΙΤ αυξάνεται με την ηλικία, αν και μπορεί να εμφανιστεί στην παιδική ηλικία ή πρώιμη ενήλικη ζωή, ειδικά όταν είναι οικογενής.
Κατηγορίες τρόμου
Οι τρόμοι γενικά κατηγοριοποιούνται είτε ως ηρεμίας είτε ως ενεργείας. Οι τρόμοι ηρεμίας λαμβάνουν χώρα όταν δεν υπάρχει κίνηση και οι μύες είναι χαλαροί. Μόλις αρχίσουμε να κινούμαστε, ο τρόμος εξαφανίζεται. Οι τρόμοι ενεργείας είναι το αντίθετο και συμβαίνουν ενώ το σώμα κινείται.
Υπάρχουν διάφοροι υποτύποι τρόμου ενεργείας όπως:
Τρόμος στάσης, ο οποίος συμβαίνει όταν προσπαθείτε να κρατήσετε μέρος του σώματός σας στη θέση του, για παράδειγμα, τεντώνοντας το χέρι σας.
Κινητικός τρόμος, ο οποίος εμφανίζεται κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε εκούσιας κίνησης
Σκοπού ή τελικός τρόμος, ο οποίος επιδεινώνεται όταν γίνεται προσπάθεια να οδηγηθεί το προσβεβλημένο μέρος του σώματος προς ένα συγκεκριμένο σημείο-στόχο (για παράδειγμα όταν προσπαθείτε να ακουμπήσετε το δάχτυλό σας στη άκρη της μύτη σας και όσο πιο κοντά φτάνετε στο στόχο, τόσο χειρότερος γίνεται ο τρόμος)
Τρόμος δραστηριότητας ή επαγγελματικοί τρόμοι, που συμβαίνει μόνο κατά τη διάρκεια ορισμένων, υψηλής ειδίκευσης δραστηριοτήτων, όπως το γράψιμο. Αρκετά χαρακτηριστικό είναι σε μουσικούς λόγω αυξημένης καταπόνησης συγκεκριμένων μυών σε καθημερινή βάση (π.χ. χειρισμός δοξαριού σε έγχορδα)
Συνήθεις τύποι τρόμου
Υπάρχουν πάνω από 20 τύποι διαταραχών τρόμου, που ορίζονται από την εμφάνιση και την αιτία τους. Μερικοί είναι πιο συνηθισμένοι από άλλους, με μια σειρά αιτιών.
Ο ιδιοπαθής τρόμος επηρεάζει περίπου το 5% των ανθρώπων παγκοσμίως, ειδικά εκείνων ηλικίας 40 ετών και άνω. Ο ιδιοπαθής τρόμος εμφανίζεται και στις δύο πλευρές του σώματος και μπορεί να συμβεί είτε σε ηρεμία είτε ενώ είστε ενεργοί. Η αιτία είναι άγνωστη και τα συμπτώματα μπορεί να εκλυθούν ή να αυξηθούν από αιτίες όπως μια έντονη συναισθηματική κατάσταση, άγχος, πυρετό, εξάντληση ή χαμηλό σάκχαρο στο αίμα.
Περίπου οι μισές από τις περιπτώσεις ιδιοπαθούς τρόμου πιστεύεται ότι έχουν γενετική βάση. Αυτός ο τύπος τρόμου μπορεί να αντιμετωπιστεί με φάρμακα, όπως βήτα αποκλειστές, αντιεπιληπτικά φάρμακα και ενέσεις Botox (για τρόμο κεφαλής και φωνής). Μια άλλη επιλογή είναι ένα είδος νευροχειρουργικής επέμβασης που ονομάζεται εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση (Deep Brain Stimulation), η οποία τροποποιεί τα ηλεκτρικά σήματα του εγκεφάλου που προκαλούν τρόμο.
Ο παρκινσονικός τρόμος είναι ένα κοινό σύμπτωμα της νόσου του Πάρκινσον, επηρεάζοντας περίπου το 80% των ατόμων με την πάθηση. Συνήθως περιλαμβάνει τρέμουλο στο ένα ή και στα δύο χέρια όταν είναι σε ηρεμία, συχνά περιγράφεται ως τρόμος "“δίκην καταμέτρησης κερμάτων" για τον τρόπο με τον οποίο τα δάχτυλα κυλούν το ένα πάνω στο άλλο. Ο παρκινσονικός τρόμος μπορεί επίσης να επηρεάσει το πρόσωπο και τα πόδια. Τα συμπτώματα συνήθως ξεκινούν από τη μία πλευρά του σώματος, αλλά μπορεί να εξαπλωθούν και στις δύο πλευρές και συχνά επιδεινώνονται κατά τη διάρκεια του στρες. Περίπου το 25% των ασθενών εμφανίζουν επίσης παρκινσονικό τρόμο ενώ είναι ενεργοί. Η θεραπεία για τον παρκινσονικό τρόμο περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή και την εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση, η οποία έχει αποδειχθεί αποτελεσματική σε ποσοστό έως και 90% των ασθενών.
Ο παρεγκεφαλιδικός τρόμος επηρεάζει ολόκληρο το σώμα, τα χέρια και τα πόδια. Συνήθως οι κινήσεις είναι αργές και ευδιάκριτες και συμβαίνουν στο τέλος μιας ακολουθίας σκόπιμων κινήσεων, όπως η προσπάθεια να μπει ένα κλειδί σε μια κλειδαριά. Κοινή αιτία του παρεγκεφαλιδικού τρόμου είναι ένας όγκος στην παρεγκεφαλίδα, το εγκεφαλικό επεισόδιο, ασθένειες όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, η κατάχρηση αλκοόλ κ.α.
Ο ψυχογενής τρόμος (γνωστός και ως λειτουργικός τρόμος) επίσης μπορεί να επηρεάσει όλα τα μέρη του σώματος. Συχνά έχει ξαφνική έναρξη και μπορεί αυθόρμητα να υφεθεί. Αυτοί οι τρόμοι αυξάνονται κατά τη διάρκεια του στρες και μειώνονται ή εξαφανίζονται όταν αποσπάται η προσοχή του ατόμου. Πολλοί άνθρωποι με αυτόν τον τύπο ενδεχομένως να πάσχουν από κατάθλιψη ή PTSD (διαταραχή μετατραυματικού στρες) ή άλλες ψυχοσυναισθηματικές διαταραχές.
Ο φυσιολογικός τρόμος εμφανίζεται σε όλους τους υγιείς ανθρώπους. Αυτός ο τύπος τρόμου είναι σπάνια ορατός στο μάτι. Συνήθως περιλαμβάνει λεπτό τίναγμα τόσο των χεριών όσο και των δακτύλων και είναι αποτέλεσμα φυσικών ιδιοτήτων του σώματος, όπως ο φυσιολογικός καρδιακός παλμός.
Ο ενισχυμένος φυσιολογικός τρόμος είναι πιο αισθητός και μπορεί να προκληθεί από αντίδραση σε φάρμακα, στέρηση αλκοόλ ή ιατρικές καταστάσεις όπως υπερθυρεοειδισμό και υπογλυκαιμία, παρά από κάποια νευρολογική ασθένεια. Μπορεί να αντιστραφεί μόλις η υποκείμενη αιτία αντιμετωπιστεί.
Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί συχνά να διευκολύνει τα συμπτώματα τρόμου ανάλογα με την αιτιολογία και την κατηγορία. Συμβουλευόμενοι το γιατρό σας για να προσδιορίσετε τον τύπο τρόμου σας, μπορείτε να βρείτε μια αποτελεσματική θεραπεία.
Η διάγνωση του τύπου τρόμου είναι κυρίως κλινική με τη λήψη αναλυτικού ιστορικού και από την κλινική εξέταση. Σπανίως ενδέχεται να χρειαστούν επιπλέον εξετάσεις ιδίως σε περιπτώσεις που ο τρόμος είναι άτυπος και τίθεται διαφοροδιαγνωστικό πρόβλημα μεταξύ ιδιοπαθούς τρόμου και νόσου Πάρκινσον. Στην περίπτωση αυτή μια ιδιαίτερα χρήσιμη εξέταση είναι το Σπινθηρογράφημα βασικών γαγγλίων (DaT-Scan).